KARDEŞ KISKANÇLIĞI
Kardeş kıskançlığı; kardeşler arasında oldukça sık rastlanan evrensel ve doğal bir duygudur. Kardeş kıskançlığı genellikle büyük kardeşte görülmektedir. Kıskançlık, kardeşinin doğmasıyla birlikte daha az sevgi ve ilgi göreceği korkusundan kaynaklanmaktadır. Ayrıca kardeş kıskançlığında ebeveyn tutumu, çocuğun mizacı, dünyaya gelen kardeşin cinsiyeti de etkilidir. Kardeş kıskançlığını önlemek için anne babanın çocuğa yaklaşımı, kardeşine hissettiklerinden dolayı çocuğu yargılamamaları, tüm düzenini kardeşine göre değiştirmemeleri ve çocuğun önceki rutinini korumaya çalışmaları oldukça önemlidir.
Kardeş kıskançlığı genellikle hangi çocukta görülür?
Çocuklar, kıskançlık duygusuyla yaklaşık olarak iki yaş civarında tanışırlar. Çocuk; iki, üç ve dört yaşlarındayken kardeşi doğduğunda, kendisinin artık sevilmediği, istenilmediği duygusuna kapılabilir. Anne ve babasını çevredeki herkesten kıskanır ve onları asla başka biriyle paylaşmak istemez. Çocuk, o güne kadar sadece kendisine ait olduğunu sandığı anne ve babasını, kardeşiyle paylaşacağını anladığında, iç dünyasında farklı duygular yaşar ve içindeki bu karmaşaya kendisi de bir anlam veremez. İki kız kardeş ilişkisinde, iki erkek kardeş ilişkisine veya bir kız bir erkek kardeş ilişkisine göre daha fazla kıskançlık görülebilmektedir. Kardeşler arasındaki yaş farkı ne kadar az ise kıskançlık da o kadar büyük olacaktır. Bu nedenle üç yaşından küçük, annenin bakım ve desteğine gereksinimi henüz azalmamış olan çocuğun, yeni gelen kardeşe tepkisi daha büyük olabilmektedir.
Kardeş kıskançlığının nedenleri nelerdir?
Kardeş kıskançlığının nedenleri olarak,
- Güvensizlik
- Ebeveyn tutumları
- Mizaç
- Yaş farkı
- Cinsiyet
- Rekabet
- Kaybetme korkusu
- Çevrenin tutumu gösterilebilir.
Kardeş kıskançlığı nasıl önlenir?
- Çocuğu asla kardeşi ile kıyaslamayın. Sen büyüksün, o daha küçük, ağabeysin-ablasın gibi sözler çocuğa itici gelir. Çocuğu yargılamayın-kardeşi ile kıyaslamayın.
- Kardeş kıskançlığı çocukta iletişim bozukluğu, uyumsuzluk, güvensizlik yaratır. Tedavi edilmediği durumda ileriki yaşlarında uyum ve ilişkilerinde problem yaşayabilir.
- Kavga ve çekişme durumlarında ayırın, mola verdirin. Sakinleşmelerini bekleyin. Asla fizyolojik ceza vermeyin, olay anında haklı-haksız yargılaması yapmayın.
- Fizyolojik ceza yerine, Parka gitmeme, oyuncağı ile bir süre oynamama gibi cezalar vererek hatalarını anlamalarını sağlayın.
- Paylaşılamayan eşya ya da oyuncak için adil bir plan yaparak, uymalarını sağlayın. Uymadıkları zaman, paylaşılamayan oyuncak ya da ürünü ikisinin de kullanımından kaldırın.
- Olumlu davranışları pekiştirip ödüllendirin. Sık sık sevginizi dile getirin.
- Kardeşin bakımında çocuktan yardım ve katkı isteyin. Birlikte mama hazırlayabilir, bebeği birlikte besleyebilirsiniz.
- Kardeş gelmeden önceki davranışları ve çocuğa ilgiyi aynen devam ettirin. Oyun çocuğu ise birlikte oynayın, vakit geçirin.
- Çocuğa gereksiz yere, kardeşini kıskanmamalısın gibi sözler söylemeyin. Bu çocuk da uyarım yapabilir.
- Diğer aile bireyleriyle işbirliği yaparak çocuğa önemli olduğu ve sevildiği hissini verin.
Uzman Klinik Psikolog
Tilbe Naz TEKELİ
